Recep Peker’in (Ülkü* dergisinde çıkan ‘ders notları’nı içeren) kitabı.
Asaf Savaş Akat’a göre, “demokrasinin kötü bir şey olduğunu ve zaten iflas ettiğini” anlatır. Atatürk’ün sağlığında, 1935’te yayımlanmış.
*Ülkü hareketi için bkz:
https://ydemokrat.blogspot.com/2010/09/ulku-hareketi.html
Asıl adı "Kovada Bulut" olan, Büyük Doğu dergisinde yayımlanırken editörün (Necip Fazıl) baskısıyla bu adı alan, Sait Faik'in bağlı hikâyeler toplamı.
Anissimov’a göre, “kapitalizm üzerine yazılmış gerçek bir ansiklopedi”: “Ancak (Céline) gerçekliğin yüzüne o kadar korkusuzca baktıktan sonra, onu kabul etmeyi reddetti.”
Park Otel’in 165 numaralı odasının kapısı çalındığında, müdaviminin verdiği cevap/komut/ünlem.
Dağlarca’nın altın yumurtası.
Ahmet Oktay’a göre, şairin sonraki kitaplarının tüm ‘içeriksel’ sorunlarını da kapsar.
Yahya Kemal’e göre, “patlamış lậğıma benzeyen nậsir”: “Berbad bir küûlle zilzurna sarhoş olup içini döken bayağı bir sarhoş nasıl konuşursa öyle yazıyor,” ancak, “neşrettiği teaffün arasında, kendi aleyhinde söylenecek kadar cür’et ve letậfet gösteriyor.”
Bir Cemal Süreya incisi.
Gustave Flaubert’in “Kitaplarımın resimli olarak yayımlanmasını istemiyorum, çünkü çok güzel bir tasvir çok kötü bir resmin yanında bile sönük kalır” önermesinin paralaksı.
Tütünler Islak
Adını, “o yıllarda Tekel’in çıkardığı sigaraların hep ıslak olmasından” alan Turgut Uyar kitabı.
(Kaynağını İsmet Özel’den alan kaynak için, bkz. Baki Asiltürk – Mehmet Sümer, “Diyalojik Okuma, Bahisleri Yükseltmek: Orhan Koçak”, Özgür Edebiyat, S. 32 / Mart-Nisan 2012, s. 86)
Putu Lautréamont olan şair.
Montparnasse’da yeni açılan bir barın adının Maldoror olduğunu öğrenince yanına Breton’u da alarak barı basmış, ortalığı dağıtmış, ancak bıçaklanarak durdurulabilmiştir.
Hış Hışı Hançer
Tek parça çelikten yapılan hançere deniyormuş.
Türkü sözlerini aktaranlar Hış Hışı Hançer diye yazıyor.
Birkaç yerde Hışhışı diye bitişik yazıldığını gördüm.
Nezihe Meriç'in Menekşeli Bilinç adlı kitabında da başka bir 'versiyon'u var: Kitaptaki öykülerden birinin adı "Hışhışi Hançer".
Karakterlerinden birinin de bir ceset olduğu Ionesco oyunu.
Oyun süresince ceset durmaksızın büyür, büyür, büyür, sonunda bütün sahneyi kaplar. Perde inerken oyuncular sahne kenarlarına sıkışmış durumdadır.
Dağıtmış ruh. Toplama zihin. Pan-Türkist, popülist, realist, romantik, ak, kara, her şey, her şeyden bir şey. Ne olduğunu soran Atatürk’e, “Anarşistim!” demişliği de vardır.
Yazdığı 300 sayfalık romanda tek silik, çizik, düzeltme olmamasıyla övünür. Dünya rekoru sahibidir: İki Süngü Arasında romanını (her yarım saatte bir penceresine bırakılan kahveleri içerek) bir buçuk günde yazmış.
İshak Alaton, 12 Eylül 2012 tarihli Radikal’de Müge Akgün’e anlatıyor:
“2001 yılında yurtdışından Struma ile ilgili yapılacak olan bir belgesel için bana geldiler. Gemiden sağ kurtulan ve o yıllarda 80 yaşında olan, Amerika’da küçük bir kasabada yaşayan David Stoliar’ı Türkiye’ye gelmesi için ikna edemiyorlar. Ben de konuştum, nihayet razı oldu. Onu kurtaran balıkçılarla bir araya geldi, çekimler yapıldı. Ama batıkta çekim yapılmasına izin vermiyorlar. Bu arada hiç beklemediğim bir olay oldu. Büyükelçi Solmaz Ünaydın beni aradı. Hukukumuz vardır, üç beş sohbetten sonra sadede geldi. “Struma ile ilgili bir belgesel yapılıyormuş, sizin çalışmalarınızdan da haberdar olduk. Biz bunu bakanlıkta tartıştık, ikinci bir Midnight Express olabilir. Acaba belgeselin yapılmasını önlesek mi?” diye sordu. Ankara şeffaflık sevmez, her şey karanlıkta kalsın ister. Bu günahı da gömelim diye bana rica ediyorlar.”
Mao’nun devrimini “Napolyon yasaları Çin’e girdi!” diye yorumlamış, sağ ve sol kanat Hegelci alternatifler arasındaki savaşın bir galibinin olmayacağını, olsa bile bunun bir ayrıntı sayılması gerektiğini, kim kazanırsa kazansın gelişmiş dünyanın tamamının bir tür küresel topluma doğru ilerleyeceğini öngörmüş, Birleşik Devletler ve Birleşik Sovyetler’e karşı üçüncü bir güç (Latin İmparatorluğu) yaratılması konusunda politikalar üretmiş, Avrupa Ekonomik Topluluğu’nun oluşumunda önemli rol oynamış, “ikna olmuş bir komünist” olmasına rağmen İkinci Dünya Savaşı sonrasından başlayarak öldüğü 1968 yılına kadar Fransa’da “güvenilir bir hükümet danışmanı” olarak görev yapmış, Avrupa entelektüel çevrelerini sanıldığından fazla etkilemiş, özellikle Bataille, Lacan, Breton gibi isimleri darmadağın etmiş siyaset felsefecisi, siyaset felsefecilerine göre gelmiş geçmiş en büyük Hegel uzmanı.
Şiirden arta kalan zamanını “toplumda yer yapmaya” ayırmış, fiilen katıldığı Normandiya çıkarmasının olduğu gün dışında her gün gazete okumuş (çünkü, “gazete sizi asrın bilincine vardırır, insanoğlunun psikolojisini, derinliğini ve acımasızlığını öğretir”), Samuel Beckett tarafından İngilizceye çevrilen şiirlerini orjinallerinden başarılı saymış, Paul Eluard’ı “küçük ve değersiz”, Rıza Tevfik’i “görkemli” bulmuş, baba tarafından Rus, Alzaslı Yahudi ve Katolik, anne tarafından Alman ve Tatar, ABD ordusundan emekli Parisli şair.
1915’te ölen Tevfik Fikret’in 1912’de yazdığı şiir. 1957’de Demokrat İzmir gazetesi tarafından isimsiz olarak yeniden yayımlanması, savcının ilgili gazetenin yazı işleri müdürünü ifadesini almak için savcılığa çağırması ve şairinin adını ve adresini istemesiyle de ünlüdür.
Ece Ayhan’ın kazıp çıkardığı gömüye göre: "Shakespeare'in saatlerce süren oyunlarını ayakta seyredenlere İngiltere'de 'sivil' denirdi."
Bir Osmanlı lirasının değerinin 6.615 gram saf altın olduğu dönemde (1914), Enver Paşa’nın “Kahramanlık şiirleri yaz, sana 20 bin lira vereceğim!” önerisini, “Ben ısmarlama şiir yazmam,” diyerek reddeden şair.
Tahttan indirildikten sonra anılarını yazdırmaya başlayan, ancak dikte ettirdiği kâtibinin bir geceyarısı İttihatçı hafiyelerce alınıp götürülmesi, sorgulanması, sonunda hapse atılması karşısında şaşıran, sansüre isyan eden padişah. Kabil-i inkisâr.
Süreyya Berfe, Ece Ayhan'ın ölümü sonrası cenazeyle birlikte Çanakkale'ye gitmiş.
Şunlar, Poelitika'da yazdıkları:
Yatağın kenarında yatıyordu. Yeni ay gibiydi. Söyledikleri hemen hemen hiç duyulmuyordu, arada “n’apalım” dediğini duyuyorduk. Ece gidiyordu.
İzmir Fuarı’ndaki bir yerden alıp Eceabat’ın Yalova köyüne götüreceğiz Ece’yi. Törende huzurevi’nden arkadaşları da vardı. En şık kıyafetlerini giymişlerdi. (…) Ece’yi soğutuculu cenaze arabasına bindirdik. Bir otobüs, minibüsler, bir-iki araba bekliyordu. Yola çıktık. (…) Çanakkale’nin girişinde bizi belediye çalışanları eskortla karşıladılar. Belediye önündeki kısa bir törenden sonra karşıya geçip Yalova köyüne vardık. İkindi namazı sonrası cenaze defnedilecek ancak imam yok. Yakın köyden bir imam bulundu ve dinî tören tamamlandı. Cenaze namazının kılınmasını engellemek isteyen Ece’nin yeğenini zor zaptettik. Doğrusu, doğru mu yaptık bilmiyorum. Çelenkler arasında Bülent Ecevit’in gönderdiği çelenk te vardı. Kafile yola çıktı. Köy bomboştu. Üç-beş köylü aralarında “mühim adam galiba, Ecevit çelenk göndermiş,” diyorlardı. Onlar da domates fideleriyle törene katıldılar. Bir yamaca kazılmış olan mezarına indirdik Ece’yi. Yanımda getirdiğim mor yazan bir kalemi başucuna koydum.
Süreyya Berfe, “Aynı Lakerda”, Poelitika içinde, hazırlayan: Eren Barış, Ank. 2007, s. 89-90
Son görüşümdü
galiba.
Bende onunla ilgili son görüntü (ve bir replik):
Kırk Merdiven’in büyük masasında oturmuş, kurşun kalemle
kitap imzalıyor, arada kalkıp Asansör’e çıkan sokağa bakıyordu. Kafede
gazete olup olmadığını sordu. Yoktu. Gençleri gazete almaya gönderdi: “Üç
gazete alın, biri Aydınlık olsun ama!”
Kalan bu. O günkü o sahne.
