Yıllar önce Latife Tekin’in Sevgili Arsız Ölüm adlı romanı İspanya’da “Türk Başörtüsü” (El panuelo turco) adıyla yayımlanınca, Adnan Özer Öküz dergisinin kendisi ile yaptığı söyleşide buna tepki vermişti. Türk yazarlarının yurt dışında yayımlanan eserlerine şöyle bir göz attığımız zaman, bu isim değişikliğinin Latife Tekin’in söz konusu romanı ile sınırlı olmadığını görüyoruz. Elif Şafak’ın Baba ve Piç adlı romanının yurt dışındaki adı “İstanbul Piçi” (The Bastard of Istanbul). Nedim Gürsel yurt dışında kitaplarını bambaşka isimlerle yayımlıyor: Resimli Dünya adlı roman “Venedik Türbanları” (ya da Sarıkları [Les turbans de Venise]), Uzun Sürmüş Bir Yaz ise “İstanbul’da Uzun Bir Yaz” (Un long été à İstanbul) olmuş. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün.
Yurt dışındaki hedef kitle gözetilerek kitaplara egzotik isimler veriliyor. Hemen hepsine “Türk”, “İstanbul”, “Türban” gibi sözcükler ekleniyor. Böylelikle romanlarda “James Bond İstanbul’da” havası yaratılıyor. Oysa aynı kitaplar Türkiye’de daha çok elitist okura hitap eden, soyut isimlerle yayımlanıyor.
Oryantalist ressamların yüz yıl kadar önce hayali bir Doğu resmederek Batı’da kendilerine Pazar yarattıkları bilinen bir gerçektir. Şimdi aynı hayali Doğu’yu Türk yazarlar pazarlıyor. Burada akla gelen soru şu: bu egzotik, hayali Doğu’ya Türkiye’yi tanımayan Batılı okuyucuların kanması son derece normalken, bu romanlar bizde nasıl oluyor da ciddiye alınıyor? Ülkemizdeki elitistler, küçük bir isim değişikliği ile algısı 180 derece değişebilecek, olgunlaşmamış bir okuyucu kitlesi mi?
Sanırım bu soruların yanıtı, “evet”. Günümüzde Fatih Sultan Mehmet’i şövalye zırhı ile resmeden oryantalist ressamların da en büyük müşterisi artık bizleriz; çünkü resim sanatı ile profesyonel olarak ilgilenen Batılılar artık Doğu’yu tanıyor, bununla birlikte söz konusu ressamların Batı resim sanatı içinde önemli bir yeri yok. Oysa biz geçmişimize yabancılaştığımız için, bu resimlerin tek müşterileri olarak kaldık.
Yukarıda bahsi geçen romanlar da bir süre sonra aynı kaderi paylaşacak. Batılı okuyucu Türkiye’yi tanıdıkça, bu egzotik romanlara Batı’da ilgi azalacak ve unutkan bizler ilerde bu romanların safdil okuyucuları olarak kalacağız. Tıpkı günümüzde okul çocuklarının Fatih Sultan Mehmet’i şövalye zırhı giyen biri sanması gibi…
Alper Çeker, Cumhuriyet
Dönemi Muhalif Türk Romanı, Özgür Yay., İst., 2008, s. 15-16
